Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) heeft een nieuw rapport gepubliceerd dat inzicht geeft in het gebruik van materialen in de Nederlandse economie. Dit rapport, getiteld ‘Energetische versus niet-energetische inzet van materialen‘, laat zien hoe fossiele en biotische grondstoffen worden gebruikt en wat de gevolgen hiervan zijn voor de circulaire economie.
Materialen kunnen op twee manieren worden gebruikt:
- Energetisch gebruik – hierbij worden materialen verbrand of anderszins gebruikt als energiebron, bijvoorbeeld hout als brandstof of aardolie voor benzineproductie.
- Niet-energetisch gebruik – materialen worden ingezet voor andere toepassingen, zoals hout in de bouw of aardolie als grondstof voor kunststof.
Het rapport maakt bovendien een extra onderscheid binnen het niet-energetische gebruik van biotische grondstoffen: materialen kunnen worden gebruikt als voedsel of als grondstof voor producten. Dit onderscheid is belangrijk voor de circulaire economie, omdat materialen die als voedsel of energie worden gebruikt, grotendeels verloren gaan en moeilijk opnieuw kunnen worden ingezet.
Een gedetailleerde materiaalanalyse
Het CBS heeft een uitgebreide database samengesteld waarin alle niet-energetische materiaalstromen worden geanalyseerd. Hierbij wordt ook gekeken naar het gebruik van secundaire grondstoffen, zoals gerecycled plastic of bouwafval. Dit is van belang voor de Cyclical Material Use Rate (CMUR), een indicator die meet in hoeverre materialen opnieuw worden gebruikt binnen de economie.
Uit de analyse blijkt dat in Nederland het materiaalgebruik sterk varieert per sector en toepassing:
- Fossiele grondstoffen worden vooral energetisch gebruikt (bijvoorbeeld als brandstof), maar een aanzienlijk deel wordt ook ingezet voor de productie van kunststoffen en chemicaliën.
- Minerale materialen worden vrijwel uitsluitend niet-energetisch gebruikt, vooral in de bouwsector (beton, cement, natuursteen).
- Biomassa kent een breed scala aan toepassingen, van voedsel en veevoer tot bouwmaterialen en bioplastics.
Sectoranalyse: waar ligt de potentie voor verduurzaming?
Het rapport zoomt verder in op specifieke sectoren, zoals de bouw en de chemische industrie. Hierin worden enkele interessante bevindingen gedaan:
- In de bouwsector bestaat ongeveer 2% van de gebruikte materialen uit biobased grondstoffen, zoals hout en biobased isolatiemateriaal. Er is potentie om dit aandeel te verhogen als alternatieven voor beton en andere minerale materialen verder worden ontwikkeld.
- In de chemische sector wordt momenteel slechts 3% van de grondstoffen uit biomassa gehaald, voornamelijk plantaardige oliën en vetten. Er zijn echter kansen om fossiele grondstoffen verder te vervangen door biobased alternatieven.
De circulaire economie en de nieuwe materiaal-CMUR
De CMUR meet hoeveel secundaire materialen worden hergebruikt binnen de economie. Een belangrijke aanpassing in dit rapport is de berekening van een alternatieve materiaal-CMUR, waarbij voedsel en energiegebruik worden uitgesloten. Dit biedt een realistischer beeld van de mate waarin materialen daadwerkelijk circulair worden ingezet.
De belangrijkste resultaten:
- De originele CMUR voor de Nederlandse economie in 2022 bedraagt 13%.
- De nieuwe materiaal-CMUR (die zich richt op niet-energetische toepassingen) stijgt naar 21%.
- Vooral voor biomassa en fossiele materialen stijgt de CMUR aanzienlijk wanneer energietoepassingen worden uitgesloten.
Uitdagingen en vervolgstappen
Hoewel het rapport veel inzicht biedt, blijven er enkele uitdagingen bestaan:
- Dubbeltellingen in de data: Sommige materialen worden in meerdere sectoren geteld, wat de nauwkeurigheid van de cijfers kan beïnvloeden.
- Onzekerheden in materiaalsamenstellingen: Bij samengestelde producten, zoals meubels of verpakkingen, is het moeilijk exact te bepalen welk percentage uit biobased of fossiele materialen bestaat.
- Ontwikkeling van nieuwe indicatoren: Er is behoefte aan meer sectorspecifieke indicatoren, bijvoorbeeld voor de groei van bioplastics of biobased bouwmaterialen.
Het rapport biedt waardevolle inzichten die beleidsmakers en bedrijven kunnen helpen bij het stimuleren van een duurzamere en circulaire economie. Door verder onderzoek en gerichte beleidsmaatregelen kan de inzet van biobased materialen in de bouw en chemische industrie worden vergroot, wat bijdraagt aan een efficiënter en duurzamer gebruik van grondstoffen.
